#आईच्या आठवणी
आई पहिली गुजरातमध्ये जंबुसरला विठ्ठलराव मलेटे यांना दिली होती. अगदी कमी वयात लग्न झालेले होते. श्रीमंत घराणे होते. झुमकावाले यांचे जंबुसरला मार्केटमध्ये खेळण्यांचे दुकान होते. मलेटेंच्या घरी कागदी खोक्यांचा उद्योग होता. विठ्ठलराव अचानक छातीत कळ येऊन रक्ताची वांती होऊन एकाएकी गेले. आणि आई विधवा झाली. पुन्हा नंदुरबारला आईकडे आली. आजीची एक बहिण पंचवटीत आबा भोईरांकडे दिलेली होती. एक बहिण नगरसूलला पुंजाबा सकडे यांना दिलेली होती. वडिल व्हर्नाक्युलर फायनल झाल्यावर नाशिक मध्ये शिक्षक म्हणून नोकरी करीत होते. नगरसुलच्या आजीने पुढाकार घेऊन आई आणि वडीलांचे लग्न जुळवले. आईचे हे दुसरे लग्न. आधीचे घर अगदी श्रीमंत तर वडिलांची परिस्थिती अतिशय गरीबीची. तेव्हा खासगी संस्थेत शिक्षकांना अतिशय कमी पगार होता. दोघांच्या वयातही खूप अंतर होते. वडीलांची जन्मतारीख १५/४/१९१७ तर आईच २९/११/१९३३. आई अगदी मुलगीशी पण अंगाने दंडम होती
तिथल्या घरात डबे भरुन प्लॅस्टिक बारीक माकडे घोडे हत्ती असायचे. त्याच कारखान्यात ते काका जायचे. आम्हा लहान मुलांना ती लहान माकडे हत्ती घोडे खेळायला मिळाले की कोण आनंद व्हायचा. खेळता खेळता आमच्यात मग भांडणेही व्हायची. एकदा तर माझ्याच वयाच्या दिनेशने भांडता भांडता माझ्या खांद्याला चावाच घेतला होता. तेव्हा मी शरद मामाच्या घरी मामीकडे रडत गेलो होतो. मामीने मग जवळ घेऊन हळद लावली होती. लग्नानंतर शरदमामा वेगळा रहायला लागला होता. पाटीत चणे घेऊन शरदमामा दिवसभर गल्लोगल्ली विकायचा. त्यावरच त्यांची गुजराण होती.
नंतर मुरलीधर मामाचे लग्न जुळले. त्या मामाच्या लग्नात मामाबरोबर घोड्यावर बसायचा मी आईकडे हट्ट धरुन रडून आकांत केला होता. शेवटी मला मामाने मला घोड्यावर घेतले तेव्हा माझे रडणे थांबले होते. आज या घटनेचे हसू येते.
अरुण नावाचा पहिल्या घरातील माझा मोठा भाऊ होता. मला आठवते डोक्यावर हॅट घालुन तो कधी कधी आईला भेटायला जंबुसरवरुन यायचा. त्याचे नंतर निधन झाले. जंबुसरला रघुनाथराव जाधवांना आईची लहान बहिण यमुना दिलेली होती. त्यांचे नाझ सिनेमाजवळ गल्लीत एक मजली घर होते. तुरीचे शेत होते. आई वरचेवर मी लहान असताना मला जंबुसरला घेऊन जायची. मोठे अद्भुत वाटायचे. मावशी पहिल्या मजल्यावर रहायची. पहिल्या मजल्यावर जाण्यासाठी तळमजल्यावरुन शिडी केलेली होती आणि वर झाकणासारखा दरवाजा होता. रात्री झोपताना तो झाकणासारखा दरवाजा खाली टाकला की खाली जाता यायचे नाही. पहिल्या मजल्यावर माळापण होता आणि वर पत्रे. तिथे पत्र्यावर मोठमोठी माकडे यायची. दिनेश उर्मिला मावस भाऊ बहीण आम्ही माळ्यावर खेळायचो. उर्मिलाला काका बोका म्हणायचे. मावशी मांडणीत डब्यात कुरमुरे भरुन ठेवायची. सकाळी कुरमुरे आणि गुळ असा खाऊ काढून आम्हाला द्यायची. दिनेश 'अण्णा एक चवकडी देवाना' असे काकांकडे हट्ट धरायचा. शरदमामा मुरलीधर मामा शिवाजी मामा आणि वारी आजी तळमजल्यावर रहायचे. एकदा नाझ सिनेमात काका आम्हाला गोपी सिनेमा पहायला घेऊन गेले होते. मी मामाच्या खांद्यावर होतो. सगळा सिनेमा होईपर्यंत मी खांद्यावरच झोपलेलो होतो. फक्त सुखके सब साथी या गाण्याने मला जाग आली होती एवढे आठवते.
तेव्हा लग्नकार्यात आठवते.लग्नात मोहनथाळ करायचे आणि मला सगळे ती गोड बर्फी द्यायचे. वर 'गोडघाशा' ही म्हणायची. पंक्तीत मी गोडशिवाय दुसरे काहीच खायचो नाही. त्या लहानग्या वयात काकाच्या घरापासून मलेटेंच्या घरापर्यंत मी रस्त्याच्या कडेच्या खुणा लक्षात ठेवून एकटाच जायचो तर तिथे सगळे चकीत व्हायचे व मला उचलून कडेवर घ्यायचे. इकडे आई मला शोधून हैराण व्हायची पण शेवटी शोधूनच काढायची. जंबुसरला खिरण्या फार मस्त यायच्या. त्या मला फार आवडायच्या. असे ते सगळे गोड दिवस होते.
नाझ सिनेमाजवळील ती गल्ली. सिमेंटचा छोटा मातीत बुडालेला रस्ता. रस्त्याच्या कडेने दाटीवाटीने असलेली घरे. रस्त्यावर फिरणाऱ्या कोंबड्या. बांधून ठेवलेल्या बकरयांचे म्या म्या आवाज. रस्त्यावर सकाळी तोंड धुण्याचे आवाज. जवळच रघुनाथरावांच्या भावाचे घर. तिथे मी जायचो तर ओसरीवर मोठ्ठा झोपाळा होता. त्यावर चढवून द्या म्हणून मी रडून हट्ट करायचो.
शिवाजी मामाला खूप गोष्टी माहित होत्या. राक्षसांच्या एकेक गोष्टी सांगायचा तेव्हा मी अक्षरशः घाबरुन जायचो. आणखी एक गोष्ट सांग म्हणून मी शिवाजी मामाकडे लकडा लावायचो तेव्हा तो एकेक गोष्ट जुळवून जुळवून सांगायचा आणि मी त्या गोष्टींच्या अद्भुत दुनियेत रंगून जायचो. घरी जेवायला जायचेही आम्हाला मग भान नसायचे. आजीच्या घरी मागील खोलीत पाण्याचा रांजण होता. पाणी पिऊन आमच्या गोष्टी पुन्हा रंगायच्या.
मला आठवते. माझ्याच वयाच्या शिवाजी मामाला आई जंबुसरवरुन बरोबर घेऊन घरी आली. शिवाजी मामाने नंदूरबार मध्ये सकाळी पावाच्या लाद्या घेऊन घरोघरी पाव विकून घरी लहान वयात हातभार लावलेला होता. आम्ही समवयस्क. त्यामुळे सारखेच हट्टी. दोघांनाही समज कुठे. नंदूरबारला एकदा मुरलीधर मामा आम्हाला दोघांना बाजारात फिरायला घेऊन गेला. एका ठिकाणी गरमागरम पापडी तळून काढत होते. आम्ही मुरलीधर मामाकडे पापडीसाठी हट्ट केला. दोघांनाही मामाने पापडी घेऊन दिली. शिवाजी मामाने तिथेच पुडा फोडून पापडी खायला सुरुवात केली तर मुरलीधर मामाला खूप राग आला. मी खाऊ घरी खाऊ या विचाराने पुडा उघडला नव्हता. शिक जरा. असे रस्त्यात खातात का असे म्हणून मामा शिवाजी मामावर खूप रागावले.
@विलास आनंदा कुडके
No comments:
Post a Comment