#आईच्या आठवणी
मला लहानपणापासून खिडकीचे आकर्षण आहे. लाटेवाड्यात माझे बरेचसे बालपण पहिल्या मजल्यावरील आतेमामाच्या घरात गेले. पुढे उतरत्या कौलारु छताखाली छोटे स्वयंपाक घर. मध्ये अंधारी आयताकार खोली. जिना. पलिकडे देवघर. स्वयंपाक घरात छोटी गजांची खिडकी होती आणि उभे राहता येईल अशी भिंतीच्या जाडीइतकी जागाही होती. या खिडकीचे वैशिष्ट्य म्हणजे या खिडकीत मी शिरुन गजांना घट्ट धरले की आईला बाहेर खेचताही यायचे नाही. या खिडकीतून सकाळी मस्त उन्हाची तिरीप आत यायची आणि कोपर्‍यात ठेवलेल्या पितळी पंचपात्रीवर पडायची. त्या उजेडात सारवलेल्या जमीनीवर बसायला व मराठी वाचनमाला पुस्तक पहिले यातील रंगीत धडे कविता चाळताना मी रंगून जायचो. आई मला त्यातील एकेक धडा कविता वाचून दाखवायची. वडिल शाळेत गेले की मी खिडकीत उभा राहून उन्हाच्या सरकत्या सावल्या निरखित त्यांची वाट पहात बसायचो. खाली गोठा होता. गाईगुरांच्या गळ्यातील घंट्यांची नाजूक किणकिण ऐकत बसायचो. समोरच पिंपळाचे झाड होते. त्याच्या पानांची सळसळ ऐकत बसायचो. पिंपळाखाली कधी कधी सारे सवंगडी गोळ्या बिस्किटे भुगा करुन खोटे खोटे जेवण करायचो. नागपंचमीला त्याच पिंपळाला मोठ्ठा झोका बांधला जायचा आणि आळीपाळीने झोके खेळले जायचे. मला मात्र त्या उंचावर बांधलेल्या झोक्याची खूप भिती वाटायची. मग आई देवघरात छोटा सायकलच्या ट्युबचा नाहीतर दोरीचा छोटा झोका बांधून द्यायची.
खिडकीत बसले की आत समोरच आई सकाळी छोट्या ओट्यावर स्वयंपाक करीत असलेली दिसायची. मधूनच चुलीतून धूर उठला की फुंकणीतून आईचा फूँ फूँ आवाज ऐकू यायचा. पुढे दुसरी तिसरीला गेल्यावर कित्तावही, बोरु आणि दौत घरी आली. एकेक अक्षर गिरवून काढायला वडील शिकवायचे. एकदा काय झाले आईने छानपैकी घर सारवलेले होते. ती कुठेतरी बाजारात गेली होती. वडील शाळेत गेलेले होते. मी खिडकीशी बसून मराठी वाचनमाला पुस्तक पहिले चाळत बसलो होतो. माझा चुकून धक्का दौतीला लागला आणि सारवलेल्या जमीनीवर शाई सांडली. मोठा ठळक निळा डाग पडला. काय करावे सुचेनासे झाले. आईचा मार खावा लागेल या विचारानं माझ्या पोटात गोळा आला. अचानक माझे लक्ष स्वयंपाक घरात मांडणीतील पितळी भांड्यांच्या रांगेत 'गृहलक्ष्मी' या कपबशांच्या घराला लटकवलेल्या उलथनीकडे गेली. ती उलथनी काढून ते शाईचे डाग घासून काढले.डाग दिसेनासे झाले पण सारवलेल्या जमीनीवर उलथनी घासण्याच्या खुणा तशाच होत्या. आई बाजारातून आली. मी त्या खराब झालेल्या जागेवरच फतकल मारुन बसून राहिलो. पोरगं जागचं उठत का नाही म्हणून आईला शंका आली. उलथनीही जागेवर दिसत नव्हती. अरे इथे उलथनी होती, कुठे गेली म्हणून मला विचारले तर मी एक नाही आणि दोन नाही. शेवटी तो प्रकार आईच्या लक्षात आलाच. मग काय तिचे आवडते शस्त्र म्हणजे लाटणे. त्या लाटण्यानेच तिने माझा खरपूस समाचार घेतला.तेव्हापासून माझा आणि लाटण्याचा घनिष्ठ संबंध निर्माण झाला. कधी कधी तर आईने मारुन फेकलेल्या लाटण्याला मला चुकविण्याचा प्रसंग यायचा. मग तर आई भयंकर चिडायची आणि लाथाबुक्क्यांनी आणखी मारायची. पुढील स्वयंपाक घर आणि मधली अंधारी खोली यांच्यात एकच बल्ब होता. अंधारया खोलीत मधल्या दाराजवळ कोनाड्यात देव होते. तिथे आई संध्याकाळी निरंजन लावायची आणि काहीतरी गुणगुणत रचून ठेवलेल्या लाकडांतून लाकडे निवडून स्वयंपाकाला लागायची.आंब्यांच्या हंगामात वडील भरपूर रसाचे आंबे घरी आणायचे. मग आई खिडकीशी एकेक आंबा मोठ्या पातेल्यात पिळून रस करायची. त्यावेळी एकूणएक साल व कोय मला चाखायला मिळायची.
मधल्या अंधारया खोलीत दाराजवळ उंचावर एक कोनाडे होते. वडिलांनी त्यात खूप पुस्तके ठेवलेली होती. मला त्यावेळी वाचता येत नसले तरी पुस्तकांतील रंगीबिरंगी चित्रे पहायला मला फार आवडायचे. मग मांडणीतून एकेक डबा काढून डब्यावर डबा रचून त्यावर चढून मी एकेक पुस्तक काढून पाहायचो. पण त्या पुस्तकांमध्ये चित्रे नसायची. नंतर वडिलांकडून कळले की त्यात परशुरामाच्या लावण्या अशी काही काही पुस्तके होती. गल्लीत एका टपरीवर गोष्टींची पुस्तके पाच पैसे देऊन वाचायला मिळायची. हिमगौरी आणि सात बुटके, बुटका जादुगर अशी छोटी छोटी गोष्टींची पुस्तके मी खाऊच्या पैशातून आणून वाचायचो. पहिली दुसरीला आम्हाला पुस्तकात काळी पांढरी चित्रे असायची. फक्त पहिलीच्या पुस्तकात रंगीबिरंगी चित्रे होती. वाघसिंह सर्व प्राणी एकत्र जमलेली असे एक रंगीत चित्र होते. तिसरीला गेलो तेव्हा बालभारतीची रंगीत पुस्तके आली तेव्हा आम्ही एकमेकांच्या पुस्तकातील एकसारखी रंगीत चित्रे पहात बसायचो.
तेव्हाचे ते विश्वच वेगळे होते. त्या विश्वात आईचा धाक होता. वडीलांची शाळेतून येण्याची वाट पाहणे होते. सवंगड्यांबरोबर खेळणे हुदडणे होते.. अतिशय गोड असा तो काळ होता.६/४/२०१८
@विलास आनंदा कुडके
No comments:
Post a Comment